Bedrijfsarchitectuur

Figuur 3.1. Samenhang functies, processen en organisatie (Uit: “Bedrijfsarchitectuur, werken aan een samenhangende bedrijfsinrichting”, G. Bayens e.a.)

De bedrijfsarchitectuur van de Veiligheidsregio zoals die is vastgelegd in de VeRA is beschreven vanuit drie verschillende perspectieven, te weten:
- producten en diensten
- bedrijfsfuncties
- bedrijfsprocessen.

Producten en Diensten volgen uit de wettelijke taak die de Veiligheidsregio's hebben.
Die Producten en Diensten worden door het uitvoeren van bedrijfsprocessen geleverd.
De (stappen binnen) processen worden door één of meer bedrijfsfuncties binnen een organisatie uitgevoerd.
Bij het uitvoeren van bedrijfsprocessen spelen zogenaamde bedrijfsobjecten een rol. Bedrijfsobjecten zijn gegevensgroepen, dus een verzameling van informatiekenmerken over een bepaald onderwerp.
Een 'incident'of 'medewerker' zijn voorbeelden van gegevensgroepen.

In figuur 3.1 is grafisch weergegeven hoe processen en bedrijfsfuncties aan elkaar gerelateerd zijn.
De essentie is dat een bedrijfsproces gebruik maakt van één of meerdere bedrijfsfuncties om een product of dienst te leveren.

Producten en diensten

Wat zijn producten en diensten?

Producten en diensten zijn feitelijk de bestaansreden van een organisatie. Zonder een duidelijke behoefte aan de geleverde producten en diensten zal een private onderneming geen inkomsten kunnen genereren. Voor overheidsorganisaties ligt dit anders. Vaak leveren zij producten en diensten waar een wettelijke taak aan ten grondslag ligt. Maar ook hier geldt dat zodra deze wettelijke taak wegvalt, de noodzaak voor het leveren van de producten en diensten ook wegvalt.

Voor veiligheidsregio’s is er een bestaansreden zolang er sprake is van de kans op fysieke onveiligheid. Wat wél aan verandering onderhevig is (onder andere als gevolg van gewijzigde wetgeving maar ook maatschappelijke ontwikkelingen), is welke producten en diensten zij leveren om de maatschappelijk gewenste fysieke veiligheid zo goed mogelijk te borgen.

Het denken in producten en diensten maakt de Veiligheidsregio's bewust van wat de burger verwacht c.q. wettelijk recht op heeft. Daarnaast kunnen te leveren producten en diensten de basis zijn voor de begroting, het meten van kwaliteit van dienstverlening en bijv. informatie leveren voor verdere analyse van de bedrijfsontwikkeling.

Producten en diensten van een veiligheidsregio

Klik op de link voor een Overzicht_producten_en_diensten van de Veiligheidsregio.

Bedrijfsprocessen

Wat zijn de bedrijfsprocessen?

Figuur 3.3. Definities van een proces hierarchie. Bron: Bayens & Tonissen

Voor het leveren van producten en diensten zijn processen nodig. Processen zijn een samenhangende set van activiteiten die op basis van een trigger (input) een product en/of dienst (output) leveren.
Vaak zijn er meerdere competenties (bedrijfsfuncties) nodig om in één proces te komen tot een product of dienst.
Het deel van het bedrijfsproces dat binnen een bedrijfsfunctie wordt uitgevoerd noemen we werkproces.
Binnen een werkproces worden verschillende processtappen uitgevoerd. Indien een bedrijfsproces door maar één bedrijfsfunctie wordt uitgevoerd is er dus geen sprake van meerdere werkprocessen.
Overzicht_producten_en_diensten.
Op het hoogste niveau kan er sprake zijn van ketenprocessen waarbij meerdere organisaties samenwerken om één product of dienst te leveren. Binnen organisaties zijn bedrijfsprocessen het hoogste niveau van definitie (zie ook Begrippen voor de definitie van een bedrijfsproces).
Op het niveau van werkprocessen zal er veel meer sprake zijn van lokale verschillen in scope, werkwijze, etc.
Om die reden zullen in deze referentiearchitectuur enkel de bedrijfsprocessen worden beschreven.
Zoals in figuur 3.3 is weergegeven worden processen vaak in een hiërarchie beschreven.

Bedrijfsprocessen van een veiligheidsregio

Klik op de link voor een Overzicht_bedrijfsprocessen van een veiligheidsregio.

Bedrijfsfuncties

Wat zijn bedrijfsfuncties?

Bedrijfsfuncties geven inzicht in wat een veiligheidsregio doet (wat de kerntaken zijn), onafhankelijk van de organisatorische inrichting ervan. Het bedrijfsfunctiemodel toont de bedrijfsfuncties in relatie tot elkaar en biedt daarmee een uitgangspunt voor andere modellen in de VeRA.

De definitie van een bedrijfsfunctie is als volgt (Bron:NORAOnline):

Een bedrijfsfunctie is een aandachtsgebied waaraan het bedrijf structureel aandacht wil besteden (= energie in wil stoppen, structureel middelen voor wil inzetten) om zijn bedrijfsdoelstelling te realiseren. Een bedrijfsfunctie kan daarom ook gezien worden als een groepering van intern gedrag op basis van een bepaald criterium (bijvoorbeeld plaats (dezelfde afdeling), communicatie, benodigde competenties, gedeelde bronnen en gedeelde kennis). Een bedrijfsfunctie representeert een stuk toegevoegde waarde van de organisatie.

Figuur 3.4. Bedrijfsfunctiemodel als spin in het web. Bron: G. Bayens, "Bedrijfsarchitectuur, werken aan een samenhangende bedrijfsinrichting" (2009).

Omdat het bedrijfsfunctiemodel een inrichting-onafhankelijke beschrijving van de taakgebieden (bedrijfsfuncties) van een veiligheidsregio is, is het bedrijfsfunctiemodel een behoorlijk stabiele afspiegeling van de organisatie. Organisaties wijzigen met grote regelmaat en daarmee wijzigt ook hun organogram; bedrijfsfuncties zijn over het algemeen stabiel, ongeacht de verandering in de organisatiestructuur.

Het bedrijfsfunctiemodel is een soort ondergrond waar vervolgens andere aspecten opgelegd worden, zoals processen, applicaties en projecten.

De zuster-referentiearchitectuur van de waterschappen, WilmaOnline, beschrijft ook nog het volgende belangrijke aspect van bedrijfsfuncties: door in kaart te brengen welke gegevens bedrijfsfuncties van elkaar nodig hebben, is het mogelijk om goede afspraken te maken over gegevensuitwisseling en wordt inzichtelijk wat kerngegevens zijn.
De koppelvlakken tussen de bedrijfsfuncties geven aan welke gegevens functies overschrijdend zijn en waarover afspraken gemaakt moeten worden rond het delen van gegevens. Zo geeft het bedrijfsfunctiemodel focus aan de discussies over gegevensuitwisseling en kernregistraties.
Hierdoor wordt het belang van afspraken over eigenaarschap van gegevens en het conformeren aan standaarden nog prominenter. Standaardisatie maakt de samenwerking binnen en tussen veiligheidsregio’s mogelijk. Zo draagt de VeRA bij aan één van de belangrijkste speerpunten van de veiligheidsregio’s: gegevens delen.

Beschrijving bedrijfsfuncties van een veiligheidsregio

De bedrijfsfuncties worden in Overzicht_bedrijfsfuncties per genoemd domein gevisualiseerd in het bedrijfsfunctiemodel.

Binnen het bedrijfsfunctiemodel van de VeRA zijn de functies van de Veiligheidsketen (van koud naar warm, met terugkoppeling) opgenomen. Binnen de koude fase Risicobeheersing zijn de schakels Proactie en Preventie samengevoegd.
Hiervoor is gekozen omdat het onderscheid tussen Proactie en Preventie veel meer inhoudelijk is (advies over c.q. handhaving van de brandveiligheid in de ruimtelijke ontwikkeling of van fysieke objecten) dan in de bedrijfsfunctie.
Bovendien kan gesteld worden dat alle functies binnen Risicobeheersing de risico’s en het minimaliseren ervan centraal stellen. Binnen de warme fase Incidentbeheersing zijn de schakels preparatie, repressie en nazorg opgenomen. De reden hiervoor is dat alle bedrijfsfuncties binnen incidentbeheersing het incident centraal stellen.

Wat zijn Bedrijfsobjecten?

Een bedrijfsobjectmodel beschrijft de objecten waarmee organisaties te maken hebben. Het gaat met name over de objecten waarover ook gegevens worden vastgelegd. Het wordt ook wel een conceptueel gegevensmodel genoemd. Het is nadrukkelijk nog geen logisch gegevensmodel.
Het model beschrijft de grotere eenheden (groepen) van gegevens in een taal die breed in de organisatie herkenbaar is en geeft dus nog geen details over de precieze gegevensstructuur.

De toepassing van het bedrijfsobjectmodel ligt vooral in het ondersteunen van organisatie-brede discussies over verantwoordelijkheden voor het beheren van gegevens. In veel organisaties zijn het bronsysteem en het eigenaarschap van gegevens onvoldoende helder aangewezen. Deze onduidelijkheden veroorzaken een lagere kwaliteit van gegevens (juist, tijdig, volledig) waardoor het lastig is een consistent en integraal beeld te krijgen. In het kader van verantwoording is dit onacceptabel.
Van elk bedrijfsobject moet duidelijk zijn wie eindverantwoordelijk is en wie de gegevens functioneel beheert. Een andere belangrijke toepassing is het bepalen van de applicatie die kan worden beschouwd als bron voor de bij het bedrijfsobject behorende gegevens.
Andere applicaties die deze gegevens nodig hebben worden voorzien vanuit de bronapplicatie. Het model is ook een hulpmiddel bij het classificeren van gegevens ten behoeve van informatiebeveiliging. Voor elk object zou helder moeten zijn welk niveau van beschikbaarheid, integriteit en vertrouwelijkheden (BIV) gewenst is.

Deze pagina is voor het laatst bewerkt op 10 jan 2024 om 16:19.