Werken onder architectuur
Inhoud
Veiligheidsregio's staan continu voor nieuwe uitdagingen. Wijzigingen in beleid, wetgeving, strategie, afspraken of standaarden hebben invloed op hoe de veiligheidsregio haar taken invult en uitvoert. 'Werken onder architectuur', en daarbij gebruik maken van de VeRA, helpt veiligheidsregio's om goed om te kunnen gaan met alle uitdagingen.
Architectuur[bewerken]
Er bestaan verschillende soorten architectuur. In relatie tot de GEMMA hebben we het over architectuur die is gericht op het goed inrichten van de organisatie en het optimaal gebruiken van IT. De VeRA gebruikt de definitie van de internationale ISO/IEC/IEEE 42010 standaard om de betekenis van 'architectuur te beschrijven: 'de fundamentele concepten of eigenschappen van een systeem in zijn omgeving belichaamd in zijn elementen, relaties en in de principes van zijn ontwerp en evolutie'.
Het beschrijven van architectuur helpt om inzicht en overzicht te krijgen zodat gericht is te sturen op ontwikkeling van de organisatie in de gewenste richting.
Bijvoorbeeld om te kunnen voldoen aan wet- en regelgeving, beleidsdoelen te realiseren en om te zorgen dat applicaties goed samenwerken.
Werken onder architectuur[bewerken]
Werken onder architectuur verwijst naar een aanpak waarbij een organisatie systematisch en doordacht haar processen en informatievoorziening ontwerpt, ontwikkelt en beheert op basis van een vooraf gedefinieerde architectuur. We duiden dit type architectuur aan met de term 'enterprise architectuur'.
Daarbij wordt organisatiebreed gekeken naar aspecten zoals bedrijfsstrategie, bedrijfsarchitectuur en informatiearchitectuur en wordt zowel aandacht geschonken aan de huidige situatie ('IST'), de gewenste situatie ('SOLL') en de manier om van IST naar SOLL te komen.
Om te kunnen werken onder architectuur is aandacht nodig voor verschillende aspecten, zoals:
Architectuurfuncties: rollen, taken en bevoegdheden in relatie tot architectuur moeten helder zijn toegekend.
Architectuurprocessen: er moeten afspraken zijn over ontwikkeling, vaststelling en toepassing (of afwijking) van architectuurafspraken.
Architectuurmethoden en -technieken: waar mogelijk wordt gebruik gemaakt van passende methoden en technieken zoals TOGAF (een internationaal architectuurraamwerk) en ArchiMate (een internationale archtitectuurbeschrijvingstaal).
Architectuurinhoud: de inhoudelijke teksten, modellen en afbeeldingen die de architectuur beschrijven en richting geven aan nieuwe ontwikkelingen.
Rol van de architect[bewerken]
Een medewerker in de rol van architect (waarbij de functienaam kan verschillen) ontwikkelt en adviseert over het goed toepassen van architectuur.
Bijvoorbeeld voorafgaand aan projectuitvoering waarbij de architect een Project Start Architectuur maakt of toetst, tijdens projectuitvoering waarbij de architect onderdeel kan uitmaken van het projectteam of na afronding van een project om te beoordelen of aan architectuureisen is voldaan en of aanvullende maatregelen nodig zijn.
Afhankelijk van de context en taakomschrijving kunnen de door een architect opgeleverde producten, en de vorm die zij hebben, verschillen.
Vaak opgeleverde architectuurproducten zijn bijvoorbeeld architectuurprincipes, beschrijvingen van bedrijfs- en applicatieprocessen en sets van eisen waaraan een systeem moet voldoen ( "requirements").
Hulpmiddelen voor de architect[bewerken]
Architecten kunnen gebruik maken van verschillende soorten hulpmiddelen. Welk hulpmiddel het meest geschikt is wordt bepaald door contextuele factoren zoals de doelgroep (bijvoorbeeld architecten, bestuurders of ontwikkelaars), het doel (bijvoorbeeld ontwerpen, informeren of beslissen) en het benodigde detailniveau van uitwerking (bijvoorbeeld globaal, samenhangend of gedetailleerd). Het is aan de architect om een hulpmiddel te kiezen waarmee goed is te communiceren met stakeholders.
Voor een doelgroep van architecten kunnen geavanceerde architectuurdiagrammen geschikt zijn terwijl voor presenteren aan bestuurders beter een beperkt aantal Powerpoint-sheets met vereenvoudigde modellen kan worden gebruikt.
Zowel de NORA, GEMMA als VeRA maken intensief gebruik van de open en gestandaardiseerde modelleertaal Archimate. Deze internationale standaard biedt een gemeenschappelijke taal voor het beschrijven en communiceren van architectuurconcepten. Architecten en belanghebbenden kunnen daarmee beter over architectuuraspecten communiceren.
Voor het modelleren in Archimate wordt in de VeRA gebruik gemaakt van de open source tool Archi. Het GEMMA Archimate-model is ook in te lezen in modelleertools zoals BiZZdesign Architect, Blue Dolphin, Dragon1, Mavim, Sparx Enterprise Architect.
Naast modelleren met Archimate kunnen uiteraard ook andere modelleertechnieken worden toegepast. Bijvoorbeeld om diagrammen te maken in talen zoals BPML of UML. Daarvoor kunnen verschillende tools worden gebruikt (bijvoorbeeld draw.io en lucidchart).
Beginnend architect[bewerken]
In 2021 is een community van beginnend overheidsarchitecten gestart. Doel daarvan is om mensen die als architect binnen de overheid willen werken, of dit pas kort doen, met elkaar in contact te brengen en verder te helpen. Beheerders van de NORA, GEMMA en VeRA ondersteunen hierbij.